Afgelopen zaterdag was de uitreiking van Fantastels Verhalenwedstrijd 2015 en wat was het spannend! Voor mij toch wel ietsje minder, omdat ik als jurylid dit keer aan de andere kant van de tafel zat en ik de uitslag al een paar uur eerder wist dan die arme nerveuze deelnemers, maar ik kan je zeggen: ik heb wat nagels afgekloven in de hoop dat mijn favoriete verhalen hoog scoorden, hoor!

Het blijkt dat mijn mede juryleden het met mij eens waren, mijn absolute top 3 favorieten zijn allemaal in de top 5 beland. Allereerst ontzettend gefeliciteerd aan de uiteindelijke winnaar, Ben Adriaanse, voor je fantastische De aardappelen van Clingemans & co. Je was mijn #2, maar ieder van mijn top 3 verhalen mocht winnen wat mij betrof; het was héél close. Mijn #1 was 5e geworden (toch een ietwat controversieel verhaal, maar dat is niet gek als je naar mijn smaak kijkt. Ik ben zelf tenslotte ook een Deviant prijs winnaar ;)) – De Bra-ba-bla van Bart Huyghe. Mijn #3 is 4e geworden, en dat bleek een van mijn schrijfmaatjes te zijn, Tijs de Jong, met Drie-eenheid. (Mag ik nogmaals zeggen: ik zei het toch? Ik heb zulke verdomd getalenteerde schrijfmaatjes, jongens, het is een voorrecht om zulke fantastische vrienden/proeflezers/schrijfmaatjes te hebben).

Ik ga bij deze ook mijn introductie van het juryrapport posten, zodat jullie allemaal kunnen lezen wat ik van de verhalen vond; denk dat dit wel algemeen bekend mag zijn.

Ik was heel vereerd dat ik na vier jaar fanatiek verhalen schrijven voor Fantastels dit jaar in de jury mocht plaatsnemen.

Het was oktober 2011 toen ik de stoute schoenen aan trok en voor de eerste keer een verhaal naar Fantastels instuurde. Ik besloot er gewoon voor te gaan. Het juryrapport leek me heel nuttig om mezelf als schrijver te kunnen verbeteren. Mijn beste vriendin sleepte me mee naar de uitreiking, want zelf durfde ik eigenlijk niet zo goed. Ik was zo bang om verteld te worden dat ik er niets van kon, dat ik geen schrijver mocht zijn. Die angst dat hetgeen wat je zo graag wil en doet niet goed genoeg is en nooit goed genoeg zal worden – ik weet niet of jij hem gevoeld hebt, deelnemer, maar ik voelde hem… en dat is nooit gemakkelijker geworden. Zelfs na vier top tien noteringen niet. Zelfs na mijn winst in 2013 niet.

En dat is eigenlijk stom, want niemand is een hopeloos geval. Zelfs als je laatste bent niet! Want zelfs dán heb je geschreven, heb je een verhaal ingestuurd naar een verhalenwedstrijd. Schrijver zijn is een project in wording, en je zal nooit perfect zijn. Het kan altijd beter. Maar daarvoor heb je dan Fantastels, om je te helpen!

De enige manier waarop je faalt als schrijver, is als je niet schrijft. En als je blijft schrijven, dan word je vanzelf beter. Het is oefenen, proberen, soms vallen en opstaan, maar het is het waard. Mozart kon ook niet meteen perfect piano spelen… dat heeft tijd nodig. Juryrapporten zoals Fantastels je geeft, helpen je daarbij. Omdat Fantastels mij zo veel geholpen heeft, wilde ik wat terug doen en jullie ook proberen te helpen.

Ik toog met goede moed aan het lezen van jullie verhalen en ik heb mijn best gedaan om jullie allemaal tips te geven om jezelf als schrijver te kunnen verbeteren. Natuurlijk viel ik over bepaalde dingen in jullie verhalen – dingen waarvan ik dacht dat ze verbeterd kunnen worden om meer uit je verhaal te kunnen halen. Soms was het plotgerelateerd, soms was het grammatica, soms was het de spanningsboog, soms was het allemaal. Maar dat maakt niet uit; want geen van de verhalen die ik las, was compleet hopeloos. Dus wees niet bang!

Tips en indrukken

De kwaliteit van de verhalen die ik las, was wisselend. Waar sommige verhalen echt fantastisch waren, hadden andere verhalen een betere redactie kunnen gebruiken; sommigen kenden de regels van grammatica en dingen als alineaopbouw niet goed. Ik ben zelf ook geen superheld wat grammatica betreft, dus maak je geen zorgen – daar heb ik niet (te) veel aftrek voor gegeven. Maar ik heb het wel altijd benoemd; het is jammer als een mooi verhaal onleesbaar wordt omdat je te veel komma’s gebruikt en je zinnen van twaalf regels krijgt, of als er op rare plekken enters staan die je uit je leesflow halen. Dan is het een gemiste kans, en daar maak ik dan opmerkingen over.

En dan waren er ook de verhalen waar nog meer uit gehaald had kunnen worden. Dat waren verhalen die ik las en dacht: ‘wel aardig, maar als er nou X of Y gedaan was, was het veel sterker geweest…’ Een van de dingen die me opviel bij het lezen van jullie verhalen, is dat er soms een echt plot ontbrak, of dat niet alles er uitgehaald werd wat er in zat. Dan werd er een goed concept neergezet, maar vervolgens liet de schrijver het dan liggen in de uitwerking. Denk hierbij aan een horrorverhaal waar de protagonist nooit echt bang is, of een concept als xenocide waarin niemand zich écht druk lijkt te maken over de uitroeiing van een andere soort. Als je een ontzettend goed concept bedenkt, trek dan ook alles uit de kast! Ofwel zorg dat je proza zo fantastisch is dat de beschrijvingen briljant zijn en de lezer verwonderd wordt, of zorg dat je iets teweeg brengt bij je lezer. Het liefste allebei natuurlijk. Het is een kort verhaal, dus het is de bedoeling dat je een indruk achterlaat.

Bedenk jezelf goed waaróm dit verhaal verteld moet worden en wat voor indruk je bij je lezer achter wil laten. Wat is je doel van je verhaal? Wat wil je bij de lezer teweeg brengen? Ennui? Woede? Verdriet? Vertedering? Verwondering? Het kan allemaal, hoor!

Als je dit goed voor jezelf uitgekristalliseerd hebt, merk je algauw dat je qua plot, opbouw en uitvoering een veel steviger verhaal in handen hebt. Voorbeeld: Mijn top 3 verhalen  riepen bij mij persoonlijk een (bijna) fysieke reactie op: bij de ene zat ik zowat te grienen, bij de ander voelde ik me alsof ik een stomp in mijn maag had gekregen, en de derde gaf me letterlijk kippenvel. Anderen wekten afschuw op, of een warm gevoel omdat ik blij was dat alles goed was gekomen. De verhalen die bij mij wat teweeg hebben gebracht, hebben ook jubelende commentaren gekregen.

Ik heb iedereen zo goed mogelijk geprobeerd aan te wijzen waar ik denk dat de verbeterpunten in jullie verhalen zitten (soms plot, soms proza, soms opbouw en uitvoering), maar er zitten dus ook een paar verhalen tussen waarvan mijn juryrapport neerkomt op ‘niets aan veranderen, winnaar van deze ronde, OMG DIT WAS FANTASTISCH’. Sorry dat ik dan niets opbouwenders kan toevoegen, maar je vindt dat vast niet vervelend om te lezen! 😉

Beoordeling

Hoe kwam ik tot deze conclusies? Ik heb in eerste instantie een matrixconstructie opgesteld met acht categorieën waarin je op een schaal van 1 tot 10 kon scoren. De maximale score was dus 80 punten. Even ter referentie: mijn drie hoogst scorende verhalen scoorden alle drie 73 punten, de laagste scoorde 31. De gemiddelde score was rond de 59. Waar verhalen hetzelfde scoorden in mijn matrix, heb ik mijn intuïtie laten spreken.

Het kwam zo uit dat ik in de eerste ronde een complete poule of death had, waarin de top vijf verhalen allemaal boven de 63 punten kwamen. In de tweede ronde had ik maar twee verhalen die boven de 63 scoorden, heel vreemd. Het algehele gemiddelde lag daar hoger, maar de uitschieters waren daar minder hoog.

In de eindronde kwam ik gelukkig vijf van mijn zes favoriete verhalen uit de eerste twee rondes weer tegen. Er waren ook wat verhalen doorgekomen waar ik minder woeste liefde voor voelde, een paar nieuwen ik oprecht gaaf kon noemen, en nog ééntje die ik fantastisch vond en zichzelf mijn toplijst in katapulteerde. Zo leuk om te zien!

Dus…

Dit was mijn totale top 10 van Fantastels, met de scores erbij. Zoals je ziet staat er ook een verhaal tussen dat de eindronde niet gehaald heeft, maar de meesten van mijn favoriete verhalen gelukkig wel.

• De Bra-ba-bla – 73 pt
• De aardappelen van Clingemans & co – 73 pt
• Drie-eenheid – 73 pt
• De droom – 66 pt
• En op de achtste dag… 65.5 pt
• Ancora – 64 pt
• Phaeton in reprise – 64 pt
• Reset – 64 pt
• Het Keerpunt – 62.5 pt
• Ongedierte – 62 pt

Tot het laatste moment heb ik het moeilijk gehad of ik ‘Drie-eenheid’, ‘De Bra-ba-bla’ of ‘De aardappelen van Clingemans & co’ op de eerste plaats moet zetten. Wat mij betreft verdienen jullie alle drie de winst. De scores zijn precies hetzelfde, en om andere redenen, dus ik heb uiteindelijk de volgorde op de proza en de gelaagdheid/meta laten afhangen. Dat gezegd hebbende zou ik met alle drie even blij zijn op de plek van de winnaar, maar dat ligt niet meer in mijn machte nu. Het is aan mijn mede juryleden, en misschien zijn die het hier wel helemaal niet mee eens. Uiteindelijk ben ik maar één jurylid van de acht, hè?

Wat mij betreft is iedereen een winnaar die de ballen heeft gehad een verhaal op te schrijven, op te poetsen en naar Fantastels Verhalenwedstrijd te sturen. Jullie zijn allemaal toppers, en bedankt dat ik jullie verhalen heb mogen lezen. Het was me een eer!

Anaïd, Kasper, mede juryleden, jullie ook bedankt. Ik heb een geweldige tijd gehad!

En dan nu de hamvraag: ga ik volgend jaar weer jureren? Ik denk het niet. Ik vond het waanzinnig leuk om te doen, en verrassend genoeg kon ik het nog best wel combineren met het schrijven & redigeren van Talent en Kristal, maar ik mis het meedoen en het proeflezen voor mijn schrijfmaatjes.

Dus volgend jaar worden we hopelijk concurrenten. Allemaal meedoen, jongens! 😀